Angelo Giuseppe Roncalli urodził się 25 listopada 1881 roku w Sotto il Monte, małej wiosce w prowincji Bergamo, w niezamożnej rodzinie chłopskiej. W wieku 12 lat wstąpił do niższego seminarium duchownego w Bergamo. Tam też został przyjęty do III Zakonu św. Franciszka (1 marca 1896 r.). Po otrzymaniu stypendium za wyniki w nauce, rozpoczął naukę w Papieskim Seminarium Rzymskim. W 1902 roku przerwał naukę na rok, żeby odbyć służbę wojskową. Po jej zakończeniu obronił doktorat z teologii i w 1904 r. przyjął święcenia kapłańskie. W następnym roku wrócił do Bergamo i przez piętnaście lat był sekretarzem biskupa Radiniego Tedeschiego oraz nauczycielem w seminarium. W chwili wybuchu pierwszej wojny światowej został powołany do wojska jako kapelan wojskowy. Po doświadczeniu wojny został kierownikiem duchowym w wyższym seminarium.
W 1921 r. przeniósł się do Rzymu, gdzie objął urząd przewodniczącego centralnej rady Dzieła Propagandy Wiary. 3 marca 1925 r. Pius XI mianował go wizytatorem apostolskim w Bułgarii, a 19 marca otrzymał sakrę biskupią. W 1934 r. został delegatem apostolskim w Turcji i Grecji, w 1944 r. został mianowany nuncjuszem apostolskim w Paryżu. 12 stycznia 1953 r. Pius XII wyniósł go do godności kardynalskiej, a trzy dni później mianował patriarchą Wenecji. Po śmierci Piusa XII, po trzydniowym konklawe, 28 października 1958 r. w wieku 70 lat został papieżem przyjmując imię Jana XXIII. Jako papież i biskup Rzymu odwiedzał parafie, szpitale i więzienia zarówno w centrum Rzymu, jak i na przedmieściach, przez co nazywany był "papieżem dobroci" lub "Dobry papież ". Bardzo często w swoich wypowiedział nawiązywał do tego, że jest tercjarzem franciszkańskim i zachęcał wszystkich do kroczenia tą drogą. Jego życie cechowało prawdziwe ubóstwo oraz wierność i posłuszeństwo Kościołowi. Po długiej modlitwie i konsultacjach, pomimo zapewnień sekretarzy, że na przygotowania potrzeba dziesiątek lat, podjął nieoczekiwaną decyzję, 25 stycznia 1959 r. w Bazylice św. Pawła za Murami ogłosił proklamację Soboru Watykańskiego II w celu uwspółcześnienia Kościoła katolickiego. Równocześnie zapowiedział powołanie Synodu Diecezjalnego w Rzymie w dniach 24 - 31 stycznia 1960 r. oraz aktualizację Kodeksu Prawa Kanonicznego z udziałem specjalnej komisji. Po okresie przygotowawczym, który trwał ponad dwa lata, pierwsza sesja soborowa rozpoczęła się 11 października 1962 r., a zakończyła się 8 grudnia 1962 r. Papież Jan XXIII zamknął pierwszy okres prac soborowych, wskazując perspektywę «długiej drogi», która pozostawała jeszcze do przebycia, a którą miał dokończyć jego następca Paweł VI. Choć Sobór pochłaniał większą część aktywności Jana XXIII, to w ciągu pięciu lat pontyfikatu często spotykał się z wiernymi Rzymu. Był pierwszym papieżem od 1870 r., który odbył oficjalne spotkanie poza Watykanem. Spotkał się wówczas z więźniami, którzy sami do niego przyjść nie mogli. Słynął także ze zdystansowanego podejścia do ceremoniału papieskiego. Wiele troski wykazał o Kościół prześladowany w krajach rządzonych przez komunistów, m.in. w Polsce. Przez ludzi zapamiętany został jako papież, który palił fajkę i zawsze się uśmiechał.
Jan XXIII zmarł 3 czerwca 1963 r. W swoim testamencie, nawiązując do duchowości franciszkańskiej, z jaką związał się we wczesnych latach młodości, napisał: "Pozory dostatku często zasłaniały ukryte ciernie dotkliwego ubóstwa i uniemożliwiały mi dawanie zawsze z taką hojnością, jakiej bym pragnął. Dziękuję Bogu za tę łaskę ubóstwa, które ślubowałem w młodości, ubóstwa ducha, jako kapłan Serca Bożego, i ubóstwa rzeczywistego, co mi dopomogło, by nigdy o nic nie prosić, ani o stanowiska, ani o pieniądze, ani o względy, nigdy, ani dla siebie, ani dla mojej rodziny, czy przyjaciół".
18 listopada 1965 r., w ostatnim okresie Soboru, Papież Paweł VI ogłosił rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego. Jan XXIII został ogłoszony błogosławionym przez Jana Pawła II 3 września 2000 r., a kanonizowany przez papieża Franciszka - wraz papieżem Janem Pawłem II - 27 kwietnia 2014 r.